بررسي تصويربرداري سونوگرافي داپلر عروق مغز: روشي غيرتهاجمي
سونوگرافي عروق مغز يكي از تكنيك‌هاي تصويربرداري پزشكي است كه با استفاده از امواج صوتي، عروق مغز را تصويربرداري ميكند. اين تكنيك غيرتهاجمي و بدون استفاده از پرتو X-ray است كه به عنوان جايگزيني براي ديگر تكنيك‌هاي تصويربرداري مغزي مانند CT Scan و MRI مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
سونوگرافي عروق مغز براي تشخيص اختلالات عروقي مغزي مانند سكته مغزي، خونريزي مغزي و تشنج، از جمله استفاده‌هاي متداول آن است. اين تكنيك بسيار سريع و دقيق است و نيازي به بستري شدن بيمار در بيمارستان ندارد.
در اين مقاله، به بررسي اصول سونوگرافي عروق مغز و نحوه اجراي آن پرداخته، كاربردها و مزاياي آن مورد بررسي قرار گرفته و در نهايت، به نتيجه‌گيري‌هايي كه از بررسي سونوگرافي عروق مغز به دست مي‌آيد، پرداخته خواهد شد.
بررسي سونوگرافي داپلر عروق مغز
در پاسخ به سوال سونوگرافي عروق مغز چيست مي‌توان گفت كه سونوگرافي عروق مغز با استفاده از امواج صوتي، عروق مغز را تصويربرداري ميكند. در اين تكنيك، يك فرستنده آلتراسونيك به سر و گردن بيمار قرار داده مي‌شود كه امواج صوتي را به عروق مغز ارسال ميكند. امواج صوتي پس از برخورد با بافت‌هاي درون بدن، به عنوان اكو نشان داده مي‌شوند و يك دستگاه سونوگرافي تحليل آن ها را انجام مي‌دهد تا تصوير عروق مغز به دست آيد. اين فناوري، بدون استفاده از پرتو X-ray است كه مزيت ايمني و قابليت اعمال مكرر دارد.
فناوري سونوگرافي علاوه بر اين كه يك تكنيك غيرتهاجمي است، نسبت به ديگر تكنيك‌هاي تصويربرداري با هزينه كمتري همراه است. همچنين، مانعي براي اجراي اين تكنيك در بيماران بستري وجود ندارد و مي‌تواند در محل پرستاري انجام شود. با استفاده از فناوري Doppler، سرعت جريان خون نيز اندازه‌گيري مي‌شود كه اطلاعات مفيدي در خصوص وضعيت عروق مغز و تشخيص بيماري‌هاي عروقي مغزي مانند رگ‌هاي خوني پر شده با خون (AVM) و سكته مغزي ارائه مي‌دهد.
نحوه اجراي سونوگرافي عروق مغز چگونه است
نحوه اجراي سونوگرافي عروق مغز به دو بخش تقسيم مي‌شود: آماده‌سازي و انجام آزمايش.
در بخش آماده‌سازي، بيمار بايد راحت دراز كشيده و سر و گردنش را به سمت چپ يا راست بچرخاند. پس از نصب فرستنده سونوگرافي بر روي سر و گردن بيمار، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در صورت لزوم، نواحي بدني كه مانع از ديدن بخشي از عروق مغز هستند، با استفاده از ژل خاصي تميز شده و پوشش داده مي‌شوند.
در بخش انجام آزمايش، فرستنده آلتراسونيك به عروق مغز امواج صوتي ارسال ميكند. اين امواج صوتي به عنوان اكو نشان داده مي‌شوند و با استفاده از دستگاه سونوگرافي، تحليل مي‌شوند تا تصوير عروق مغز به دست آيد. در صورت نياز، با استفاده از فناوري Doppler سرعت جريان خون نيز اندازه‌گيري مي‌شود. سپس پزشك گزارش بررسي را تهيه ميكند و در صورت لزوم تصميم‌گيري درباره درمان بيماري‌هاي عروقي مغزي انجام مي‌دهد.
كاربردهاي سونوگرافي عروق مغز
سونوگرافي عروق مغز به عنوان يك تكنيك تصويربرداري غيرتهاجمي، براي تشخيص و ارزيابي اختلالات عروقي مغزي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. برخي از موارد كاربرد سونوگرافي عروق مغز عبارتند از:
1- تشخيص سكته مغزي: با استفاده از سونوگرافي عروق مغز، مي‌توان سطح خونريزي در مغز را بررسي كرد و به تشخيص سكته مغزي كمك كرد.
2- ارزيابي دردسرساز در ناحيه گردن: سونوگرافي عروق مغز مي‌تواند در ارزيابي دردسرساز در ناحيه گردن كه مي‌تواند منجر به سكته مغزي شود، مفيد باشد.
3- بررسي عروق مغز پس از جراحي: سونوگرافي عروق مغز به عنوان روشي غيرتهاجمي و غيرمستقيم، براي بررسي عروق مغز پس از جراحي و همچنين براي ارزيابي پاسخ به درمان مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
4- تشخيص رگ‌هاي خوني پر شده با خون (AVM): سونوگرافي عروق مغز به عنوان يك روش غيرتهاجمي، براي تشخيص رگ‌هاي خوني پر شده با خون (AVM) كه مي‌تواند منجر به سكته مغزي شود، مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
5- بررسي اختلالات جريان خون: با استفاده از فناوري Doppler، سرعت جريان خون نيز اندازه‌گيري مي‌شود كه اطلاعات مفيدي در خصوص وضعيت عروق مغز و تشخيص بيماري‌هاي عروقي مغزي مانند سكته مغزي و خونريزي مغزي ارائه مي‌دهد.
مزايا و معايب سونوگرافي عروق مغز
مزاياي سونوگرافي عروق مغز عبارتند از:
1- غيرتهاجمي بودن: يكي از مزاياي اصلي سونوگرافي عروق مغز، عدم نياز به بريدگي جراحي و يا ورودي هاي تزريقي است.
2- ايمني: در سونوگرافي عروق مغز از پرتو X-ray استفاده نمي‌شود و به همين دليل براي بيماران ايمن‌تر است.
3- آسان و سريع: سونوگرافي عروق مغز روشي سريع و آسان براي تصويربرداري مغز است كه نيازي به بستري شدن بيمار در بيمارستان ندارد.
4- قابل تكرار: بيماران مي‌توانند به صورت مكرر براي بررسي‌هاي پيگيرانه به سونوگرافي عروق مغز مراجعه كنند.
به عنوان معايب سونوگرافي عروق مغز مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
1- محدوديت در ديد قسمت‌هاي عميق‌تر: سونوگرافي عروق مغز، براي تصويربرداري از بخش‌هاي عميق‌تر مغز مناسب نيست.
2- وابستگي به كاركرد خوب فرد با سونوگرافي: اين تكنيك نيازمند كاركرد صحيح و حركات دقيق فردي كه در حال سونوگرافي است.
3- موانع در راه برداري: هر چند در سونوگرافي عروق مغز مجهز به فناوري Doppler، جريان خون در عروق مغز اندازه‌گيري مي‌شود، اما اين تكنيك قادر به نشان دادن سطح دقيق پلاكت‌هاي خوني نيست.
مدت زمان انجام سونوگرافي چقدر است ؟
مدت زمان انجام سونوگرافي به نوع بررسي و ناحيه مورد نظر بستگي دارد. معمولاً سونوگرافي بطور كلي تا 30 دقيقه طول مي‌كشد، اما در برخي موارد ممكن است بيشتر از آن زمان براي تصويربرداري مورد نياز باشد. به عنوان مثال، سونوگرافي قلب باعث مي‌شود كه اين زمان به يك ساعت يا بيشتر نيز افزايش يابد. لازم به ذكر است كه زمان دقيق مورد نياز براي سونوگرافي بايد توسط پزشك شما تعيين شود و اين به عوامل مختلفي مانند نوع تجهيزات مورد استفاده، حجم اطلاعات برداشته شده و تجربه فني كارشناسان بستگي دارد.
آمادگي هاي قبل از انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز چيست ؟
براي آمادگي قبل از انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز، بهتر است تعدادي نكته را در نظر بگيريد:
1. پرسشنامه پزشكي: پزشك شما ممكن است پرسشنامه پزشكي خاصي را براي شما تهيه كند تا در مورد تاريخچه بهداشتي شما و داروهايي كه مصرف مي كنيد، اطلاعات بيشتري به دست آورد.
2. محدوديت مصرف مواد غذايي و مشروبات: قبل از انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز، بايد محدوديت مصرف غذا و مشروبات را رعايت كنيد؛ اين شامل محدوديت مصرف غذاهاي چرب و سنگين، محصولات لبني، قهوه و تنقلات مي‌شود.
3. برداشتن جواهرات: قبل از انجام سونوگرافي، بايد همه جواهرات خود را از بدن خود برداريد، زيرا ممكن است اين جواهرات باعث مزاحمت در تصويربرداري شوند.
4. لباس‌هاي مناسب: براي انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز، لباس راحت و كم‌تحركي پوشيده شود، همچنين بهتر است لباسي با يقه كوتاه و جوراب‌هاي خنك و راحت بپوشيد.
5. عدم مصرف داروهاي خاص: پيش از انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز، بايد به پزشك خود اعلام كنيد كه داروهاي خاصي را مصرف مي‌كنيد؛ بعضي از داروها مانند آسپرين و وارفارين مي‌توانند باعث افزايش خطر خونريزي شوند و بايد قبل از انجام سونوگرافي متوقف شوند.
هزينه سونوگرافي عروق مغز
هزينه سونوگرافي عروق مغز در هر كشور و شهر ممكن است متفاوت باشد. همچنين، بستگي به نوع سونوگرافي، تجهيزات مورد استفاده، محل انجام و هزينه‌هاي ديگري دارد كه ممكن است در قيمت نهايي تاثيرگذار باشد.
به طور كلي، هزينه سونوگرافي عروق مغز در ايران حدود 200،000 تا 300،000 تومان است. با اين حال، لازم به ذكر است كه اين رقم بستگي به شهر و مركز تصويربرداري دارد و ممكن است در برخي مناطق بيشتر يا كمتر از اين ميزان باشد. همچنين، بستگي به پوشش بيمه پزشكي و شرايط مالي فرد نيز ممكن است قيمت را تحت تاثير قرار دهد. ميتوانيد براي انجام اين آزمايش به مركز درماني tms در تهرانمراجعه كنيد.
برچسب: ،