مجله اينترنتي استاد همه چي دان

نقشه مغزي يا qeeG  چيست؟

مغز انسان بسيار پيچيده است و از ميليون ها ميليون سلول هاي محافظتي و نورون به وجود آمده است. همين موضوع است كه سبب مي شود يك انسان سالم حتي خاطرات و اتفاقات سال هاي دور را نيز به ياد آورد. شايد بتوان مغز را در كنار قلب جز مهم ترين اندام هاي حياتي بدن دانست. اين موضوع باعث شده است كه دانشمندان كنجكاو شده و از سال ها پيش تا كنون بر روي مغز آزمايشات مختلف و نقشه برداري انجام دهند! امروز در همين راستا قصد داريم در رابطه با نقشه مغزي يا همان qeeG با شما سخن بگوييم،‌ پس تا انتهاي اين مطلب همراه ما باشيد.

با بررسي نقشه مغز در واقع مي توان تا حدي به نوع ساختار و عملكرد مغز پي برد. البته از اين موضوع بيشتر در زمينه پزشكي استفاده مي شود و به كمك نتايجي كه از نقشه مغزي به دست مي آيد مي توان اطلاعات بسيار مفيدي به دست آورد. نكته جالبي كه در رابطه با اين آزمايش وجود دارد اين است كه در برخي موارد باعث پيدا شدن بخش هايي از كه خلاقيت بيشتري دارند، مي شود. در ادامه اطلاعات كامل تر و جامع تري را با هم مورد بررسي قرار مي دهيم.

شرح كاملي از نقشه مغزي يا qeeG

الكتروانسفالوگرافي يا نقشه مغزي (EEG)، اندازه گيري الگوهاي الكتريكي در سطح پوست سر است كه فعاليت قشر مغز را منعكس مي كند و معمولا به عنوان امواج مغزي شناخته مي شود. برخي از مردم عادي نوار مغزي را با نقشه مغزي اشتباه گرفته و يا به جاي هم به كار مي برند، اما اين دو كاملا تفاوت دارند. EEG كمي (qEEG) تجزيه و تحليل EEG ديجيتالي است، و در اصطلاح عاميانه به آن نقشه مغزي مي گويند. qEEG توسعه اي از تجزيه و تحليل تفسير بصري EEG است كه ممكن است به درك ما از EEG و عملكرد مغز كمك كند و حتي آن را تقويت كند. الكتروانسفالوگرافي كمي يا همان qEEG روشي است كه فعاليت ثبت شده مغز را از طريق يك چندين الكترود با استفاده از كامپيوتر پردازش مي كند.

اين داده‌هاي EEG چند كانالي با الگوريتم‌هاي مختلفي مانند فوريه به‌ طور كلاسيك يا در برنامه‌هاي مدرن‌تر آناليز پردازش مي‌شوند. داده هاي ديجيتال به صورت آماري تجزيه و تحليل مي شوند و گاهي اوقات مقادير را با مقادير مرجع پايگاه داده هنجاري مقايسه مي كنند. EEG پردازش شده معمولاً به نقشه هاي رنگي عملكرد مغز به نام نقشه هاي مغز تبديل مي شود.

الكتروانسفالوگرافي چيست؟

در واقع الكتروانسفالوگرافي (Electroencephalography) يا به اختصار EEG نام ديگري براي نقشه مغز است كه به وسيله اتصال الكترودها بر روي پوست سر مي توان از فعاليت هاي الكتريكي مغز گزارشي به دست آورد. اين گزارش در اثر فعاليت هاي نورون هاي مغز و انتقال آن ها به الكترودهاي متصل شده بر روي مغز به دست مي آيد. گزارش به دست آمده توسط سيستم كامپيوتري و يا توسط متخصص مغز و اعصاب مي تواند مورد تحليل قرار بگيرد. درست همان كاري كه در تست نوار عصب و عضله انجام شده و عصب هاي شما را مورد آزمايش قرار مي دهند.

با توجه به تخصصي بودن اين كار، پيشنهاد مي شود كه حتما به سراغ يك مجموعه و كلينيك معتبر ارائه دهنده خدمات نقشه مغز و rtms يا tms برويد. البته تفاوت tms با rtms در چيزي نيست و اين دو يكي هستند.

نوار مغزي و نقشه برداري مغزي چه تفاوتي با يك ديگر دارند؟

در هنگام گرفتن نوار مغزي به وسيله الكترودهاي قرار گرفته روي پوست سر، فعاليت الكتريكي مغز شما ضبط مي شود و با اين آزمايش مي توانيد به امواج مغزي‌تان پي ببرد. اما در نقشه برداري مغز با استفاده از روش و آمار رياضي اين امواج بررسي و با معيارهاي استاندارد سنجيده مي شوند و از اين طريق مي توان بيماري هاي احتمالي را تشخيص داد.

تفسير نقشه مغزي توسط متخصص مغز و اعصاب

يكي از سوالات متداول ميان مردم اين است كه متخصص مغز و اعصاب چگونه تفسير نقشه مغزي را انجام مي دهد؟ در جواب بايد بگوييم كه اين كار تخصصي است و نيازمند سال ها تجربه است اما اگر بخواهيم به شكل ساده براي شما توضيح دهيم به شرح زير است:

نتايج QEEG يا همان نقشه مغزي به شكل انحراف از استاندارد نشان داده مي شود. جواب اين آزمايش با نمرات Z نوشته مي شود. فاصله يا همان انحراف معيار در اين آزمايش بين 3 تا +3 است. براي مثال نمره Z=+1 يعني, 1 انحراف استاندارد بالاتر از نرمال است. نمره AZ=0 به معناي طبيعي و نرمال آزمايش شماست كه معمولا با رنگ سبز مشخص مي شود. رنگ هاي ديگري هم در اين نقشه وجود دارند. به عنوان مثال رنگ‌هاي آبي و قرمز در نقشه مغزي فعاليت بيش از حد امواج را بازگو مي كند. اگر اين عدد انحراف استاندارد 3 باشد، يعني سه واحد به ترتيب بالاتر يا پايين تر از حد نرمال است. شايد به غلط تصور كنيد كه فعاليت فعاليت بيش از اندازه ي نرمال امواج مغز به معناي بهتر بودن و بيشتر كار كردن مغز است، اما اصلا اينگونه نيست. فعاليت بيش از حد و يا كمتر از حد امواج مغزي به يك اندازه مي تواند آسيب رسان باشند.

چه زماني بايد نقشه مغزي (QEEG) بگيريم؟

هنگامي كه يك اختلال يا ابهام در مغز شما به وجود آيد، نقشه مغزي مي تواند بسيار كاربردي باشد. در حقيقت از طريق مقايسه نقشه مغز شما با نقشه مغز افراد نرمال و عادي، امكان تشخيص اختلال وجود خواهد داشت. در بسياري از موارد اختلالات و مشكلات مغزي از راه نقشه برداري مغزي قابل شناسايي هستند و پيش از اينكه تبديل به يك مشكل حاد شوند، مي توانيد جلوي آن را بگيريد. به كمك نقشه برداري مغز مي توانيد به خوبي تأثير اين اختلالات را بر روي مغز ارزيابي كرده و براي حل آن اقدام نماييد. در كل نقشه مغزي راهي موثر و تاييد شده براي دريافت اطلاعات جامع از روند فعاليت مغز افراد است.

مهم ترين كاربردهاي نقشه نوار مغزي چيست؟

qEEG يك جزء بسيار ارزشمند از ارزيابي جامع در كلينيك هاي مغز و اعصاب است. اين به درك فعاليت الكتريكي قشر مغز در مغز كمك مي كند. در واقع مي تواند نشان دهد كه فعاليت در مغز خيلي زياد است يا خيلي كم. همچنين مي تواند نشان دهد كه سلول هاي مغز شما چگونه با يكديگر ارتباط برقرار مي كنند. علاوه بر اين از بسياري جهات ديگر مي تواند مفيد باشد. در مورد كاربرد نقشه مغزي ميتوان به موارد زير اشاره كرد:

• شناسايي مشكلات شناختي و رواني

• نشان دادن اينكه چگونه الگوهاي امواج مغزي شما را مي توان بهبود بخشيد

• پيش‌بيني پاسخ دارويي، مانند چگونگي پاسخ احتمالي شما به داروهاي ضد افسردگي

• ارائه اطلاعات ارزشمند در ايجاد يك برنامه درماني شخصي (كه ممكن است شامل تكنيك هاي بيوفيدبك مانند نوروفيدبك باشد) براي كمك به تعادل مغز شما

• رديابي پيشرفت خود با درمان ها و درمان هاي مختلف

• ارائه اطلاعات عيني مورد استفاده براي ايجاد برنامه نوروفيدبك شخصي شما يا ساير روش هاي درماني، مانند تحريك مغناطيسي

 ترانس كرانيال (TMS)، براي تقويت مغز شما

در ارتباط با تصويربرداري SPECT مغز، qEEG اطلاعات بيشتري در مورد نحوه عملكرد مغز به ما مي دهد و مي تواند براي اطلاعات پايه و همچنين براي پيگيري پيشرفت درمان استفاده شود. ما مي‌توانيم از اطلاعات qEEG به‌عنوان راهنمايي براي تعيين مؤثرترين راه‌حل‌ها براي كمك به تغيير مغز و بهبود حافظه، تقويت تمركز و توجه، كاهش افسردگي، به حداقل رساندن اضطراب و بهبود عملكرد كلي استفاده كنيم.

انواع qeeG يا نقشه مغزي كدام اند؟

نقشه برداري مغزي يا qeeg اشكال مختلفي دارد كه پزشك معالج شما، بسته به تشخيص خود، مي تواند يكي از اين موارد را براي شما در نظر بگيرد:

1) نقشه برداري مغزي حين فعاليت

در نقشه برداري مغزي حين فعاليت، الكترودهاي متصل به دستگاه قابل حمل در اختيار شما قرار مي دهند كه امواج مغزي شما در حين حركت نيز بتوانند ثبت شوند. اين روش ممكن است حتي چندين روز زمان ببرد.

2) نقشه برداري مغزي معمولي

متداول ترين نوع نقشه برداري مغزي اين نوع نقشه برداري است كه در اكثر موارد پزشك متخصص مغز و اعصاب آن را براي شما انجام مي دهد. به طور ميانگين اين آزمايش بين 20 الي 40 دقيقه زمان مي برد و در اين مدت شما بايد بدون سر و صدا و حركت در سر جاي خود بنشينيد. البته در اين مدت ممكن است دكتر از شما بخواهد تا نفس عميق بكشيد يا پلك بزنيد. در طول آزمايش معمولا يك چراغ چشمك زن در مقابل فرد قرار مي دهند تا تاثير آن بر روي سيستم عصبي و مغزي فرد را بررسي نمايند.

3) نقشه برداري مغزي در حالت خواب

اين نوع نقشه برداري كمي سخت و غيرمعمول است اما در برخي موارد كه از آزمايشات بالا نتيجه لازم به دست نمي آيد، پزشك مجبور مي شود تا از نقشه برداري مغزي در خواب براي شما استفاده نمايد. در اين نقشه برداري شما بايد به طور كامل به خواب برويد! به همين دليل ممكن است دكتر از شما بخواهد كه قبل از مراجعه مدت زيادي نخوابيد و يا در برخي موارد خاص از داروهاي خواب آور استفاده مي شود.

نكاتي كه پيش از گرفتن نقشه مغزي رعايت كنيد

• از بستن و يا بافتن مو خودداري نماييد.

• پيش از مراجعه براي گرفتن نقشه مغزي، شستشوي سر را انجام دهيد تا موهاي شما چرب و كثيف نباشد.

• در هنگام نقشه مغزي زيورآلات و گوشواره هاي خود را بايد باز نماييد.

• پيش از انجام qeeG از مصرف چاي، سيگار، قهوه، نوشيدني هاي كافئين دار، دمنوش هاي آرامش بخش و يا انرژي زا پرهيز نماييد.

• اگر قبلا نقشه برداري مغز را انجام داده ايد، حتما نتايج قبلي را همراه خود داشته باشيد.

• اگر از لنز استفاده ميكنيد، پيشنهاد مي شود آن را برداريد، زيرا ممكن است در نتيجه تست اختلال به وجود آورد. اگر استفاده طبي دارد مي توانيد از عينك استفاده كنيد.

• استفاده از نرم كننده يا ژل، تافت مو و ساير موارد آرايشي براي مو و پيشاني ممكن است براي شما مشكل ايجاد كند، پس پيشنهاد مي كنيم از مصرف اين موارد پرهيز نماييد.

• براي انجام نقشه مغزي معمولي بهتر است به اندازه كافي استراحت كرده باشيد و كاملا سرحال باشيد و در صورت امكان يك غذاي سبك مصرف نموده باشيد.

در موقع انجام تست qeeG شما روي يك صندلي راحتي نشسته و يك كلاه داراي 19 الكترود روي سر شما قرار داده مي‌شود. براي بازدهي بيشتر و هدايت الكتريكي بهتر و دقت در ثبت امواج از ژل هاي مخصوص استفاده مي‌شود. الكترودها امواج توليد شده در مغز شما را در وضعيت‌هاي مختلف دريافت كرده و به كامپيوتر انتقال مي‌دهند.

آيا qEEG مضرات يا عوارضي دارد؟

نقشه برداري مغزي آزمايشي راحت، بي‌خطر و بدون درد است. البته ممكن است پس ازانجام آزمايش ما كمي احساس خستگي كرده و موهايتان نيز بهم بريزد اما در كل هيچ عارضه و مشكل ديگري برايتان پيش نخواهد آمد. اما در هنگام آزمايش كمي سنگيني در سر و احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان دست و لب طبيعي است. علاوه بر اين ديده شده است كه افراد در جاي اتصال الكترودها به بدن كمي خارش دارند اما جاي نگراني نيست و هيچ الكتريسيته‌اي وارد بدن نمي‌شود.

در افرادي كه با بيماري‌هاي خاص مانند صرع و تشنج رو به رو هستند، پيشنهاد مي شود كه حتما اين موضوع را با پزشك خود در ميان بگذارند تا در صورتي كه پزشك اين آزمايش را تاييد كرد،‌ شما بتوانيد آن را انجام دهيد.

خدمات نقشه نوار مغزي يا qeeG در كلينيك مغز و اعصاب

در كلينيك هاي مغز و اعصاب كه از مراكز تخصصي براي مغز و اعصاب هستند مي توانيد براي انواع خدمات مغز و اعصاب از جمله نوار مغزي، سونوگرافي عروق مغز، نقشه برداري مغزي، نوار عصب و عضله كودكان و بزرگسالان، فيزيوتراپي و موارد ديگر به اين مركز مراجعه نماييد. درمانگاه تخصصي مغز و اعصاب و روان رها هر روزه به جمعه ها و ايام تعطيل از ساعت 13 الي 20 به شما خدمات مي دهد.

اميدواريم اين مطلب در رابطه با نقشه مغزي يا qeeG مورد توجه‌تان قرار گرفته باشد و مطالب آموزنده اي را آموخته باشيد. 

منبع: https://rahabrainclinic.com/نقشه-مغزي-يا-qeeg-چيست؟/